Algemeen Dagblad
Vierhonderd jaar Johan de Witt: in Den Haag vergeten, in Dordrecht geëerd
COLUMN Sjaak Bral, 26 augustus 2025
Over een maand is het vierhonderd jaar geleden dat een der belangrijkste staatsmannen van Nederland werd geboren: Johan de Witt. Vreemd genoeg is er in Den Haag nauwelijks aandacht voor deze historische gebeurtenis.
Daarover beklaagt zich ook de schrijfster van een nieuw boek over het einde van het leven van Johan en diens broer Cornelis, Esther Theunissen. Op 20 augustus 1672 vertrok een groep schutters vanaf het Tournooiveld, stomdronken en opgehitst door pamfletten (de sociale media van toen), richting de Gevangenpoort. Daar vermoordden zij op gruwelijke wijze de gebroeders Johan en Cornelius de Witt.
Deze gebeurtenis klinkt op een vreemde manier heel actueel. De naam van Johan de Witt staat symbool voor het slachten van principes, waar wij in deze politiek ongekend woelig dagen mee worden geconfronteerd. Dat was in de dagen van Johan de Witt niet anders.
De broers hadden de nodige Haagse afkeer gekregen van de gifpit genaamd het Binnenhof. Dit verklaart de staat waarin de laatste restanten van de gebroeders de Witt zich bevinden, welke al eeuwen liggen uit te drogen in het Haags Historisch Museum. Een opgestoken middelvinger (Cornelis) en een uitgestoken tong (Johan).
Reclamekreet
Ter nagedachtenis aan beide heren werd in Den Haag een heuse herensociëteit opgericht, genaamd de Witte. Deze aan het Plein gelegen gezelligheidsclub prijst zichzelf aan met de slogan ‘Geoorloofde uithuizigheid sinds 1782.’ Inmiddels zijn ook dames welkom, waardoor een andere reclamekreet van de sociëteit, ‘Gezellig verkeer en thuiskomen’, een nóg vrolijker tintje krijgt.
‘Het is precies vierhonderd jaar geleden dat Johan de Witt werd geboren, het is jammer dat Den Haag er zo weinig aandacht aan schenkt’, zegt schrijfster Esther Teunissen. Zij schreef een fictieve thriller over de gruwelijke moord op de gebroeders de Witt. In haar vrije tijd werkt Esther als adviseur integriteit bij de gemeente Den Haag. Ook een gruwel, lijkt me.
Bittere einde
Tot het bittere einde heet haar roman. Een toepasselijke titel, want bitter is het einde zeker geweest. De lynchpartij is tot in detail terug te lezen op Wikipedia. Ik zal hier niet in bloedige details treden maar kan u wel vertellen dat bij de slachting een hoofdrol was weggelegd voor vleeshouwer Louw, beter bekend als ‘De kapitein van de Vleeshal.’ Hij etaleerde op excellente wijze zijn uitbeenkwaliteiten, dat zeg ik u wel.
Weet u waar ze onze staatsvader Johan wél eren? In Dordrecht, zijn geboorteplaats. Daar is een uitgebreid programma samengesteld. Zie vriendenvandewitt.nl. Hún slogan: ‘Samen houden wij de staatsmannen en broers de Witt in ere.’ Zij wel. Wij niet.
